مقدمه
در سطح جهانی، سانسور اینترنت در حال افزایش است و ایران به عنوان یکی از بحرانی‌ترین موارد به شمار می‌رود. سیاست فعلی فیلترینگ ایران سیاستی ملایم است که توسعه اینترنت را دنبال می‌کند و همزمان در برابر تهدیدات احتمالی محافظت می‌کند. فیلترینگ موضوعی داغ در ایران است که هیچ‌گاه از گرمی خود نمی‌کاهد. اما در این چند وقت اخیر که دولت چهاردهم به روی کار آمده، همانطور که قول داده بود به صورت جدی پیگیر رفع فیلترینگ است. بر اساس گفته‌های ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، رفع فیلترینگ به‌طور جدی در دستور کار دولت قرار دارد و به مراحل انتهایی خود نزدیک شده است.
بیشتر بخوانید: بیمه بازنشستگی و شرایط آن!
فیلترینگ در ایران
اگر بخواهیم از ابتدا فیلترینگ در ایران صحبت کنیم باید بگوییم که ما بالغ بر 16 سال است که با فیلترینگ دست و پنجه نرم می‌کنیم. فیلتر اینترنت به معنای محدود کردن دسترسی کاربران اینترنت به وب‌گاه‌ها و خدمات اینترنتی است که از دیدگاه متولیان فرهنگی و سیاسی هر کشور برای مصرف عموم مناسب نیست. اِعمال فیلتر معمولا به وسیله ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی انجام می‌شود اما تعیین سطح، مصادیق و سیاست‌های فیلترینگ برعهده حکومت‌هاست.
اولین موج مسدود سازی و فیلترینگ در دوره ریاست آقای احمدی نژاد صورت گرفت. در سال ۱۳۸۷ و پیش از انتخابات دهمین دوره ریاستجمهوری، اولین موج گسترده فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی گریبان‌گیر یوتیوب و توئیتر شد. از آن زمان ایرانیان برای دسترسی به شبکه‌های موردنظر خود مجبور به یادگیری و استفاده از فیلترشکن شدند.
سال بعد از آن و با نزدیکی به انتخابات دوره دهم ریاستجمهوری، دومین موج مسدودسازی، سه شبکه اجتماعی پرکاربرد در بین ایرانی‌ها از سوی دولت محمود احمدی‌نژاد فیلتر شدند که سرآمد آنها را می‌توان فیسبوک دانست که محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در بین ایرانی‌ها در آن زمان بود. یاهومسنجر و جی‌تاک دو شبکه اجتماعی دیگری بودند
دولت آقای روحانی
در دولت آقای روحانی با اینکه ما شاهد تغییر و تحولات بزرگ در زمینه افزایش پهنای باند اینترنت، اینترنت وای‌فای و اینترنت نسل‌های گوناگون برای گوشی‌های هوشمند بودیم. همین موضوع باعث فیلتر شدن شبکه‌های مجازی دیگر شد. در سال ۱۳۹۲ اولین مهر مسدودسازی دولت آقای روحانی بر روی شبکه اجتماعی «وی‌چت» زده شد. پس از این مورد مردم ایران به سراغ شبکه اجتماعی وایبر رفتنند که البته وایبر هم عمر کوتاهی داشت و در سال ۱۳۹۳ مسدودسازی شامل این شبکه اجتماعی محبوب در بین ایرانی‌ها هم شد. در این بین مردم ایران شروع به استفاده از اپلیکیشن تلگرام کردنند.
پیشرفت تلگرام و علاقه روزافزون به استفاده از این شبکه اجتماعی، در زمان اوج‌گیری استفاده از آن با مخالفت‌هایی گسترده از سوی مخالفان گردش آزاد اطلاعات همراه بود، اما دولت حسن روحانی در برابر فیلتر شدن این شبکه مقاومت می‌کرد، ولی پس از وقایع سال ۱۳۹۶، تلاش گسترده موافقان فیلترینگ جواب داد و تلگرام در سال ۹۷ بدون دخالت دولت دوازدهم و با حکم قضایی فیلتر شد. آخرین شبکه اجتماعی که در دولت حسن روحانی، مسدود و به عبارت دیگر فیلتر شد، کلاب‌هاوس بود.
دولت آقای رئیسی
چهارمین موج مسدود سازی شبکه‌های اجتماعی در دولت آقای رئیسی اتفاق افتاد. فیلترینگ در دوران ریاست آقای رئیسی با واتس‌آپ،اینستاگرام و اسکایپ آغاز شد. آقای ابراهیم رئیسی پیش از اینکه مقام ریاستجمهوری را به دست بیاورند مدعی بودند که مخالف فیلترینگ است، اما در آغاز دومین سال از دولت سیزدهم، مهر فیلتر روی دو شبکه اجتماعی محبوب زدند. ما در دوران ریاست جمهوری ایشان همچنین شاهد محدودیت‌های اختلال شدید اینترنت، قطعی‌های مکرر بودیم.
دولت آقای پزشکیان
یکی از وعده‌های انتخاباتی آقای مسعود پزشکیان اقدام برای تحقق یک مطالبه عمومی یعنی رفع فیلترینگ است ولی آیا این وعده دولت امکان تحقق دارد؟ آقای پزشکیان بارها بر رفع فیلترینگ تاکید کرده است. ما امروزه شاهد صحبت‌های بسیاری درباره رفع فیلترینگ در دولت چهاردهم هستیم اما اینکه تا چه میزان می‌توان امیدوار بود را نمی‌دانیم.
جدیدترین مسائل مربوط به فیلترینگ
مسعود پزشکیان از همان دوران رقابت انتخابی خود درباره موضوع رفع فیلترینگ صحبت می‌کرد. مردم ایران بر پایه حرف‌های آقای پزشکیان امید رفع فیلترینگ را در دل خود زنده کردنند. اما با وجود گذشت چند ماه همچنان خبری از رفع فیلترینگ نیست.
مقامات دولت چهاردهم همچنان بر پیگیری جدی این مطالبه مردمی تاکید دارند و بارها اعلام کرده‌اند: «رفع فیلترینگ در دستور کار جدی دولت قرار دارد.» رفع فیلترینگ موضوعی بود که هاشمی وزیر ارتباطات از همان روزهای نخستین شروع به کارش مژده آن را می‌داد. او در نخستین صحبت خود در این باره می‌گوید: «درباره فیلترینگ سیاستگذاری در وزارت ارتباطات اتفاق نمی‌افتد و نگاهی که وجود دارد این است که ما در جریان مطالبه مردم نیستیم. قطعا این‌گونه نیست. وضعیت موجود به واسطه استفاده از فیلترشکن‌های مختلف با توجه به کارشناسی که صورت گرفته وضعیت قابل قبولی نیست و این روش حتما باید بازنگری و بازطراحی شود.»
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در یکی از آخرین اظهارات خود اعلام می‌کند: «در خصوص رفع فیلترینگ وزیر ارتباطات، اطلاعات را جمع‌آوری کرده است و در نشست سران گزارش دادند. قرار شد مجلس، قوه‌قضائیه و وزارت ارتباطات جمع‌بندی داشته باشند و مراحل طی شود.»
با توجه به سخنان آقای پزشکیان «این موضوع، کاملاً کارشناسی است، ما معتقدیم این روند به نفع مملکت نیست و باید اصلاح شود. درباره چگونگی اصلاح آن نیز در تلاشیم با تفاهم و ایجاد نگاه و زبان مشترک کار را پیش ببریم تا اختلافی صورت نگیرد».
خبرهای جدید در راه است یا خیر؟
با توجه به آخرین گفته‌های مسعود پزشکیان در جلسه شورای عالی فضای مجازی که عصر امروز سه شنبه برگزار شد، جلب رضایتمندی مردم را از ارکان اصلی تصمیم‌گیری و تصمیم سازی در حاکمیت دانست و گفت: معتقدم ما بدون درنظرگرفتن رضایتمندی مردم و صرفاً بر اساس مفروضات خود نمی‌توانیم کشور را اداره کنیم و لذا رضایت مردم باید محور تصمیمات ما قرار گیرد.
همچنین آقای پزشکیان به موضوع فیلترینگ فضای مجازی اشاره کرد و با تأکید بر اینکه بر اساس پیمایش‌های صورت گرفته به طور کلی اهداف این طرح محقق نشده است.
همچنین ایشان تصریح کردند: ما ضمن تأکید بر ضرورت توسعه حکمرانی در فضای مجازی به منظور جلوگیری از آسیب‌های آن معتقدیم ادامه این روند با توجه به ایجاد نارضایتی‌های عدیده برای مردم قابل قبول نیست، لذا باید برای اصلاح این روند همه نهادهای حاکمیتی به زبان و نگاه مشترک برسند.
سخن آخر
با توجه به وعده‌ها و سخنان آقای پزشکیان ما هنوز هم امیدوار به رفع فیلترینگ هستیم. با توجه به اینکه موضوع فیلترینگ پیچیدگی خاص خودش را دارد اما ما با نگاه مثبت در انظار رفع آن هستیم. ممنون که تا پایان مقاله همراه ما بودید.
