مقدمه
خواب کودکان یکی از چالش‌هایی است که والدین گاهی اوقات با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. بعضی از پدر و مادرها راه‌های زیادی را طبق تجربه دیگران امتحان کردند تا فرزندشان بهتر بخوابد و خواب راحتی داشته باشد؛ اما در واقع نتیجه خوبی نگرفتند و راضی نبودند. از طرفی مسئله خواب کودکان خیلی مهم است و در سلامتی زندگی آنها تاثیر دارد. در این مقاله قصد داریم به کمک والدین در حل این چالش برویم و به موضوع راهکارهای والدین برای بهبود خواب کودک بپردازیم.
راهکارهای والدین برای بهبود خواب کودک
کودکان به دلیل طی کردن فرآیند رشد باید خواب کافی و مناسب داشته باشند در غیر این صورت خواب ناکافی بر روی سیستم بدنی آنها تاثیر بدی می‌گذارد. گاهی اوقات فرزندان شما به بهانه‌های مختلف از خواب سر باز می‌زنند و در زمان مشخصی استراحت نمی‌کنند. در این‌جا به چند مورد از راهکارهای والدین برای بهبود خواب کودک می‌پردازیم:
برای خواب کودک برنامه ریزی منظم داشته باشید.
ذهن کودکان مانند یک صفحه کاغذ سفید و آماده پذیرش هر گونه اطلاعات است. فرزندان خود را قبل از خواب به یک برنامه مشخص عادت دهید. برای مثال قبل از خواب میوه بخورد، مسواک بزند، برای او داستان بخوانید و تقریبا در یک ساعت مشخص او را بخوابانید، در این صورت کودک را برای خواب آماده کردید. هر شب اگر این فرآیند را تکرار کنید یاد می‌گیرد که ساعت خواب او نزدیک است. در واقع ذهن فرزندتان می‌پذیرد که در این ساعت باید به دنبال انجام این برنامه ریزی معین برود و کم کم برای خواب آماده شود.
اگر از خوابیدن می‌ترسد به دنبال رفع علت آن باشید.
گاهی اوقات کودکان قبل از خواب ترس را بهانه می‌کنند و به هر دلیلی نمی‌خوابند. مثلا کودکی ترس از تاریکی دارد و می‌ترسد یا کودکی تنهایی می‌ترسد که بخوابد. در این مواقع با فرزند خود صحبت کنید و از او بخواهید درباره ترسش با شما سخن بگوید. به دنبال رفع علت ترس او باشید. اگر نیاز است به مشاور مراجعه کنید تا علت ترس او مشخص شود. موضوع را نه آن‌قدر بزرگ کنید که خود و کودکتان دچار تشویش شوید و نه آن‌قدر ساده از کنار آن بگذرید که اوضاع وخیم‌تر شود.
شما می‌توانید علاوه بر صحبت کردن برای فضای اتاق کودک آرامش فراهم کنید. او را از عواملی که بر ترسش دامن می‌زنند دور کنید مثلا فیلم‌های ترسناک، بازی‌های موبایلی هیجانی و وحشتناک. یک چراغ خواب در اتاق حتما قرار دهید و قبل از خواب با کودک صحبت کنید که در کنارش هستید و قرار نیست اتفاق وحشتناکی در نبود شما رخ دهد.
برای مطالعه بیشتر: مرد عنکبوتی و تاثیر آن بر کودکان
کودکان قبل از خواب از تلفن همراه استفاده نکنند.
محققان معتقدند که استفاده از تلفن همراه قبل از خواب به دلیل داشتن امواج الکترونیکی اختلال ایجاد می‌کند و منجر به بی‌خوابی می‌شود. این موضوع در بزرگسالان هم صدق می‌کند. والدین آیینه رفتاری برای کودکان هستند. شما اگر قبل از خواب تلفن همراه به دست گیرید فرزندتان هم از شما الگو برداری می‌کند و می‌خواهد مانند شما رفتار کند. اختلال بی‌خوابی به دلیل استفاده از تلفن همراه در کودکان شدیدتر است. همچنین امواج ساطع شده از تلفن‌های همراه برای مغز فرزندان مضر هستند. نور خارج شده از وسایل الکترونیکی مغز کودک را تحریک می‌کند و باعث کاهش ملاتونین که هورمون تنظیم کننده خواب است می‌شود. یک الی دو ساعت قبل از خواب تلفن همراه یا تبلت را از دسترس کودکان خارج کنید تا مغز آنها به آرامی برای خواب آماده شود.
تغذیه مناسب برای کودکان خود در نظر بگیرید.
یکی از راهکارهای والدین برای بهبود خواب کودک استفاده از تغذیه مناسب مخصوصا قبل از خواب است. قبل از خواب از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ کردنی برای بچه‌ها خودداری کنید و خوراکی‌های شیرین برای تغذیه کودکان در نظر نگیرید زیرا این مواد غذایی در خواب اختلال ایجاد می‌کنند و بر بی‌خوابی فرزندتان دامن می‌زنند. یک ساعت قبل از خواب مواد کافئین دار مانند چای، قهوه و کاکائو به بچه‌ها ندهید چون باعث کم خوابی می‌شوند.
رژیم غذایی مناسب بسیار جدی است، اگر کودکتان مشکل بی‌خوابی دارد حتما یک بار به سبد غذایی خود نگاه کنید، بیشتر مواقع مواد غذایی هورمون تنظیم کننده خواب یا ملاتونین را کاهش می‌دهند. برای مصرف مواد خوراکی مناسب می‌توانید به دکتر تغذیه مراجعه کنید و مشاوره بگیرید.
از چراغ‌های کم نور برای اتاق فرزندتان استفاده کنید.
نور زیاد و چراغ خواب‌های با نور قوی ممکن است مغز کودک را تحریک کنند و زمان بیشتری طول بکشد تا به خواب رود. نور زیاد تفاوت در تشخیص تفاوت شب و روز اختلال ایجاد می‌کند و حس آرامش لازم را از کودک می‌گیرد. استفاده از چراغ‌های کم نور منجر به آماده سازی فضای اتاق برای یک خواب راحت می‌شود و فرزند شما خواب باکیفیت‌تری تجربه می‌کند.
دمای اتاق خواب فرزند شما باید مناسب باشد.
گرمای بیش از حد در اتاق، خواب فرزندتان را مختل می‌کند و سرمای بیش از حد نیز برای سلامتی او مضر است. گاهی اوقات گرمای زیاد فضای اتاق باعث کمبود اکسیژن می‌شود و متاسفانه خفگی به همراه دارد سرمای بالاتر از حد نیز باعث سرماخوردگی کودک می‌شود پس دمای اتاق بسیار اهمیت دارد. درجه تعادل بهترین درجه از دما است که می‌توانیم برای اتاق کودک در نظر بگیریم در این صورت به بهبود خواب فرزند کمک کردیم.
قبل از خواب برای کودک داستان بخوانید.
از قدیم مرسوم بود که برای کودکان قبل از خواب داستان بخوانند و این رسم تا به امروز ادامه دارد. جالب است بدانید روانشناسان عقیده دارند که خواندن داستان برای کودکان قبل از خواب خیلی مفید است. از طرفی قوه تخیل کودک تقویت می‌شود و از طرفی باعث آرامش او قبل از خواب می‌شود. کودکان با گوش دادن به داستانی که از زبان والدین خود می‌شنوند احساس خوشایندی پیدا می‌کنند و خواب آرامی تجربه می‌کنند. شنیدن صدای والدین قبل از خواب به آنها حس امنیت و آرامش می‌دهد. اگر احتمالا شرایط کافی برای خواندن داستان ندارید می‌توانید از کتاب‌های صوتی استفاده کنید؛ اما آن‌چه که اهمیت دارد شنیدن صدای خودتان است. تا جایی که شرایط دارید حتما خودتان برای فرزندتان داستان بخوانید.
ساعت خواب مشخصی را تعیین کنید.
علاوه بر برنامه منظم که به عنوان یکی از راهکارهای والدین برای خواب کودک مطرح کردیم داشتن یک ساعت مشخص بسیار اهمیت دارد. سعی کنید یک ساعت خواب را مشخص کنید و بچه‌ها را به همان ساعت عادت دهید. کودکان عموما منتظرند که شما به آنها بگویید که وقت خواب است پس در طول شبانه روز یک ساعت را انتخاب کنید و آنها را بخوابانید. اگر کودک شما به خواب در طول روز عادت دارد بهتر است برای آن هم یک زمان دقیق در نظر بگیرید تا فاصله آن با زمان خواب شب تداخل نداشته باشد.
مکان مناسبی برای خواب کودکتان انتخاب کنید.
نوزادان مخصوصا تا 6 ماه اول باید در کنار شما بخوابد اما زمانی که بزرگ‌تر شدند می‌توانید آنها را به خوابیدن در اتاقی جدا عادت دهید. اتاق کودک نباید زیاد از اتاق شما فاصله داشته باشد. برای فضای اتاق دمای مناسبی در نظر بگیرید. از رنگ‌های روشن و شاد در دکوراسیون اتاق استفاده کنید تا حس آرامش به کودک منتقل شود.
از فعالیت و بازی کردن فرزند خود در طول روز غافل نباشید.
یکی دیگر از راهکارهای والدین برای بهبود خواب کودک بازی کردن در طی روز است. بازی کردن بچه‌ها در علم روانشناسی خیلی توصیه می‌شود. بازی کردن و مخصوصا بازی‌های گروهی بر به قوه تخیلات، تصمیم گیری و شناخت اطراف کودکان کمک می‌کند و به آنها یاد می‌دهد که در موقعیت‌های گوناگون عکس العمل صحیحی داشته باشند. علاوه بر این‌ها فعالیت در روز و بازی کردن بچه‌ها را خسته می‌کند و باعث ایجاد حس خواب آلودگی در شب می‌شود. فرزند شما روزهایی که فعالیت بیشتری دارد در شب احتمالا خواب راحت‌تری تجربه می‌کند. از فعالیت روزانه آنها غافل نشوید چون خستگی ناشی از بازی کردن بر کیفیت خوابشان بهبود می‌بخشد.
زمان مناسب برای بیداری کودک را فراموش نکنید.
علاوه بر در نظر گرفتن ساعت خواب بچه‌ها، باید به ساعت بیداری آنها هم اهمیت دهیم. کودکان را باید به یک ساعت مشخصی برای بیداری عادت بدهیم تا چرخه خوابشان بهم نریزد و در خواب اختلال ایجاد نشود. اگر زمان خواب کودک و زمان بیداری را ثابت نگه داریم سیستم بدن آنها به ساعت عادت می‌کند و خواب خوشایندی برایشان ایجاد می‌شود.
فضای خانه را قبل از خواب آرام نگه دارید.
کودکان روحیه حساسی دارند.محیط خانه و طرز رفتار شما والدین با یکدیگر بر آرامش فرزندانتان بسیار موثر است. هر چه قدر یک خانه محیطی آرام و مناسب داشته باشد بچه‌ها حس بهتری دارند و از اضطراب، استرس و ترس دور هستند. حتما قبل از خواب فضای آرامی را برای کودکان خود فراهم کنید.
سخن پایانی
فرزندان شما در واقع بهترین گنجینه‌های شما در این دنیا هستند. آرامش آنها آسوده خاطری و آرامش شما هم در پی دارد. شما هم به عنوان والدین حتما راه‌های بسیاری برای آرامش بچه‌های خود طی کردید. یکی از دغدغه‌های اصلی شما و البته هر پدر و مادری داشتن خواب راحت فرزندش است. ما در این مقاله به دنبال این بودیم که کمی از دغدغه‌های شما بکاهیم و چند راهکاری برای بهبود خواب کیفیت فرزند شما ارائه دادیم. امیدواریم که مفید واقع شود.
